بیماری ها و عوارض ارتفاع

   در این تحقیق، به موضوع بیماری های ناشی از ارتفاع؛ به طور خاص بیماری های حاد ارتفاع (AMS  )، ادم ریوی (HAPE  )، ادم مغزی (HACE  ) و همچنین سایر عوارض و مشکلات جسمی که برای افراد...

بخش اول

بیماری های ارتفاع

 1-  ارتفاع زدگی یا بیماری حاد کوهستان AMS) Acute Mountain Sickness  )

2-  ادم ریوی HAPE) High Altitude Pulmonary Edema  )

3-  ادم مغزی HACE) High Altitude Cerebral Edema  )

 مکانیسم ارتفاع زدگی:

 هم هوایی (تطابق):

علائم عدم هم هوایی عبارتند از: خواب سبک، بروز علائم ارتفاع زدگی یا بیماری حاد ارتفاع.

 تطابق بدن با ارتفاع:

افزایش تعداد ضربان قلب

افزایش تعداد تنفس

افزایش حجم خون درجریان عروق (پلی سایتمی) با اثرات مثبت ومنفی

افزایش ترشح هورمون اریتروپویتین

افزایش ظرفیت عملکرد ریوی (افزایش عمق تنفس)

بیماری حاد ارتفاع یاAMS

زمان بروز: 6 تا 12 ساعت پس از استقرار در ارتفاع

علائم: سردرد، تهوع، استفراغ، سرگیجه، بی اشتهایی، خستگی، بی خوابی، خواب سبک.

اختلال خواب: دشواری آغاز خواب و خواب سبک و بیدار شدن مکرر – تنفس دوره ای

بهبودی: پس از  تا 3 روز استقرار در ارتفاع (هم هوایی).

نمودار مقایسه وضعیت دمای هوا و فشار هوا نسبت به افزایش ارتفاع

 پیشگیری:

الف) صعود مرحله ای:

300 متر افزایش ارتفاع در هر روز.

هر سه روز صعود، یک روز استراحت.

کوهنوردی در بالا و خواب در پائین.

 ب) دارویی

استازولامید: انتخابی، مهار کننده کربنیک انهیدراز، افزایش دفع بی کربنات از کلیه، حفظ اکسیژن گیری در طول خواب.

دگزامتازون: در درمان، نه پیشگیری، رده دوم.

:Sideeff psycosos ناشی از مصرف استروئید.

نیفیدیپین: در درمان، نه پیشگیری.

 سایر اقدامات درمانی

اکسیژن کمکی – گامبوبگ - کاهش ارتفاع تا حد پائین تر از بروز علائم، بیمار تنها گذاشته نشود (احتمال پیشرفت بیماری)

ادم ریوی یا HAPE

علائم:

 ممکن است پیش از آن AMS وجود داشته باشد، تنگی نفس، کاهش تحمل پذیری ورزش، سرفه خشک، خلط خونی رنگ، کراکل در سمع ریه، تاکی کاردی و تاکی پنه در استراحت، تب تا 2/38 درجه سانتی گراد

 درمان طبیعی:

کاهش ارتفاع، کاهش تقلای بیمار و حمایت مصدوم، اکسیژن، گاموبگ (عدم دراز کشیدن)، گرم نگه داشتن بیمار.

 درمان دارویی: نیفیدیپین (10 میلی گرم، زیر زبانی)، نیتریک اکساید – هیدرالازین – فنتولامین – دگزامتازون

ادم مغزی یا HACE

 علائم:

 معمولا پیش از آن AMS وجود داشته است، آتاکسی، تغییر رفتار، توهم، قطع ارتباطات عادی با محیط، اغتشاش شعور، کاهش سطح هوشیاری، کما.

 سایر علائم:

 خواب آلودگی، امتناع از خوردن، تحریک پذیری، گریه بیش از حد، تشخیص دشوار، تاخیر در تشخیص علائم غیر اختصاصی.

 شیوع:  2 درصد در بالای 4500 متر

 لتارژیک: فلج اعصاب مغزی، تشنج، (ترومبوز مغزی)

 درمان طبیعی: کاستن از ارتفاع، اکسیژن، محفظه پرفشار.

 درمان دارویی:

استامینوفن: (12 mg / kg / dose)

دگزامتازون: 80 میلی گرم و سپس 4 میلی گرم هر 6 ساعت (خوراکی یا وریدی)

استازولامید: (5 mg / kg / dose)

نیفیدیپین: (0/5 mg / kg / dose)

بخش دوم

سایر عوارض و اختلالات وابسته به ارتفاع

 گرمازدگی

 سرمازدگی

 برف کوری

 فشار خون

 تنفس دوره ای

 آسم

 کاهش آلرژنها، مقاومت مجاری هوایی

 اختلالات وابسته به ارتفاع:

 ادم محیطی:

دست و صورت (در زنان 2 برابر شایع تر از مردان) و 18 درصد شایعتر در AMS

 خونریزی در شبکیه:

در ارتفاع 5000 متر با فراوانی سی درصد.

عوامل بروز: صعود سریع، فشار داخل چشم، سرفه و زور زدن.

علامت: اکثرا بدون علامت، نقص میدان بینائی.

درمان: کاهش ارتفاع، یا دگزامتازون، به طور طبیعی تا 2 ماه بعد بهبود می یابد.

 اختلال خواب:

خواب سبک، بیدارشدنهای مکرر، تنفس دوره ای، طی زمان، علائم بهتر می شود.

درمان: استازولامید (250 میلی گرم هنگام خواب) بنزو دیازپین بهتر است اما نباید در ارتفاع استفاده شود.

اختلال عصبی:

علت: افزایش غلظت خون و بروز اختلال در جریان خون مغز به طرق مختلف، اختلالات ایسکمیک و کم خونی های موضعی هموراژیک (خونریزی های موضعی در مغز)، ترومبوتیک (بروز لخته های خون)، اسپاستیک (انقباض عروقی)

علائم: کوری موقتی وگذرا، بیحسی های موقتی و یکطرفه، فلج های یکطرفه

درمان: آسپیرین، دگزامتازون، کاهش ارتفاع.

 میگرن:

شیوع بالاتر میگرن در مردمان ساکن ارتفاعات بلند.

شرایط و علل بروز: خستگی، اشعه آفتاب، تشنگی، گرسنگی، تغییر شرایط عادی زندگی، مسافرت.

 ترومبوزها:

مغزی، ریوی، محیطی (وریدی)

ریسک فاکتورها: افزایش غلظت خون، کم آبی وبی آبی، خستگی وخستگی مفرط، افزایش ارتفاع، سرما، کاهش فعالیت فیزیکی.

پیشگیری و درمان: حفظ فعالیت منظم اندامها، جلوگیری از سرما (هیپو ترمی ویخ زدگی)، آب کافی، اکسیژن، کاهش ارتفاع.

عوامل خطر RF :

سرما، دهیدراتاسیون، کاهش فعالیت فیزیکی، هماتوکریت، افزایش ویسکوزیته خون.

درمان: محافظت در برابر سرما، حرکات منظم اندامها، آب کافی، اکسیژن، کاهش ارتفاع.

مشکلات روحی و روانی:

نگرانی و عصبانیت، اضطراب، حساس شدن، عصبانیت زودرس، هذیان، توهم، نگرانی، تغییر روحیات وخلق و خوی، میل به مرگ.

سرفه ارتفاع بلند (سرفه های خومبو) و آبریزش بینی:

علت: افزایش تهویه ریوی، هوای سرد و خشک، تنفس دهانی، سرفه شدید حتی با شکستگی دنده ها.

پیشگیری و درمان: استفاده از کلاه طوفان، استفاده از هوای گرم ومرطوب، شال ابریشمی.

عفونت:

افزایش شیوع عفونت زکام، اسهال، گلودرد.

حساسیت نسبت به عفونت ویروسی تغییر نمی کند.

حساسیت نسبت به عفونت باکتری بیشتر می شود.

اختلال درترمیم بافتی:

تاخیر در بهبودی بیماریها

تاخیر در ترمیم بریدگیها

تاخیر در بهبودی زخمها

پیشگیری: عدم کوتاه کردن ناخنها در قبل و حین برنامه (حداقل یک هفته تبل از شروع برنامه ناخنها را کوتاه کنید).

مراقبت از خود در بکارگیری از لوازم برنده وتیز

پسرفت ارتفاعات بلند:

افزایش بی اشتهایی وبی اشتهایی مفرط، کاهش وزن پیشرونده، تحلیل جسم و روح

منابع و مآخذ

متون آموزشی:

متون آموزشی دوره مقدماتی پزشکی کوهستان

متون آموزشی فدراسیون پزشکی – ورزشی

متون آموزشی دوره تخصصی نجات در کوهستان جمعیت هلال احمر

متون آموزشی کارآموزی و مربی گری فدراسیون کوهنوردی (ویژه شاگردان)

متون آموزشی کارآموزی و مربی گری فدراسیون کوهنوردی (ویژه مربیان)

پزشکان دارای تخصص در مورد بیماری های ارتفاع:

شادروان جناب آقای دکتر سعید بهاءلو

جناب آقای دکتر جلال الدین شاهبازی

جناب آقای دکتر حمید مساعدیان

جناب آقای دکتر عبدالنبی بحرانی

کتاب:

کتاب همراه پزشکی ارتفاع, دیوید مورداک و اندرو پالارد, ترجمه دکتر جلال الدین شاهبازی و دکتر شهرام محقق

تهیه کننده:

محمد شاکری موحد، عضو تیم تخصصی نجات در کوهستان هلال احمر استان قم.

پروژه تحقیقاتی مربوط به دوره تخصصی نجات در کوهستان