نکات مهم پزشکی بانوان ورزشکار

کوهنوردی برخلاف بسیاری از رشته ها ورزشی، متنوع است ، از کوه پیمایی ساده تا هیمالیا نوردی و درگیری با سنگ و یخ. برای زن نوع فعالیت کوه نوردی، تاثیر فیزیولوژیکی و جسمی و روانی آن هم متفاوت است. در پزشکی کوهستان به تاثیر ارتفاع و فعالیت شدید در ارتفاعات بالا برجسم و روان افراد، به ویژه در زنان توجه شده است:

 خانم ها به دلیل آناتومی خاصی که دارند5/65 درصد قدرت بدنی مردان را دارا هستند. این میزان در اندام فوقانی 50 درصد و در اندام تحتانی 60 تا 70 درصد است. اگر قدرت بدنی را براساس" توده خالص بدنی" (بدون احتساب چربی) بسنجیم زنان در اندام تحتانی گاه حتی کمی قوی تر از مردان نیز هستند.

نکته اول

از آنجا که بر روی ورزشکاران زن تحقیقات دقیق و گسترده‌ای صورت نگرفته است، یک اتفاق نظر کلی در مورد سطح عملکرد آنها وجود ندارد. وجود اختلافات فیزیولوژیک و نیز ساختاری بین جنس زن و مرد هم مزید بر علت شده است. اما با توجه به آنچه که تا به امروز میدانیم، به تعدادی از خصوصیات و ویژگی‌های جنس مونث در ارتباط با ورزش و فعالیت بدنی اشاره می کینم.

نوع فیبرهای عضلانی زنان نیز به گونه ای است که نسبت به خستگی مقاومت تر است و باعث بهتر شدن عملکرد زنان نسبت به مردان می شود.

 اشباع اکسیژن خون زنان در ارتفاعات، به ویژه در دوران قبل از یائسگی، کمتر باعث بیماری مزمن ارتفاع می شود. همچنین در مطالعه ای در دماوند، میزان بروز بیماری حاد ارتفاع در زنان کوه نورد بسیار کمتر از مردان بوده است. (برخلاف هیمالیا) که می تواند به دلیل آمادگی جسمی بیشتر زنان کوه نورد قبل از صعود به دماوند باشد.  چنین مواردی بیانگر توان مندی جسمی  زنان در پرداختن به کوهنوردی است.

نکته دوم 

اگر چه بر اساس نظر سنجی‌ها، اکثر ورزشکاران زن معتقد به افت عملکرد بدنی در جریان دوران قاعدگی هستند، اما از لحاظ  فیزیکی زنان بوده اند که در طی زمان قاعدگی قادر به شکستن رکوردهای جهانی شده اند.

فعالیت ورزشی شدید باعث کاستن سطح استروژن خون میشود، اما لزوماً روی سطح عملکرد بدنی اثری نمی‌گذارد. در تمرینات با شدت برابر،  اختلافی در میزان بروز آسیبهای ناشی از ورزش در زن و مرد دیده نمی‌شود.

 در حدود 25 تا30 درصد وزن زنان چربی است در حالی که این میزان در مردان 10 تا14 درصد است. با توجه به فیزیولوژی بدن زنان و خونریزی های طبیعی ماهیانه، شیوع کم خونی ناشی از فقر آهن در زنان بسیار زیاد است.

 تغییرات هورمونی نیز در زنان باعث افت توان روحی اغلب زنان در برخی روزها می شود تاثیر ارتفاع و کاهش اکسیژن بر زنان در دوران بارداری هم از مواردی است که فعالیت های کوهنوردی زنان را می تواند محدود کند ، تغییرات و تاثیر هیجان این ورزش مفید و مفرح به زنان و دختران توصیه می شود.

 نکته سوم 

قرص های ضد بارداری احتمالاً سبب تغییرات چشمگیر فیزیولوژیک در بدن زن می‌شوند، اما تاثیر عمده‌ای روی عملکرد فرد نخواهند گذاشت.

حاملگی در 2 تا 3 ماه اول، اثر منفی روی عملکرد نمی‌گذارد. لابد میدانید در لمپیک سال 1956 ملبورن، 3 تن از برندگان مدال طلا حامله بودند. حتی بعد از طی حاملگی اگر وضعیت جسمی‌و شکل پیش از حاملگی زن بازگردد. مشکلی در رقابتهای ورزشی نخواهد داشت.

ورزش سبب بهبود دانسیته (تراکم) استخوانی رنان نمی‌شود بلکه فقط سبب خفظ آن می‌گردد. در صورت مصرف مقادیر کافی کلسیم، ورزش احتمالاً در شکل گیری استخوانهای قویتر کمک خواهد کرد. هیچ محدودیت سنی برای شرکت در ورزشهای استقامتی وجود ندارد. حتی زنان 80 ساله هم توانایی شرکت منظم در دوهای ماراتن را دارند، گرچه که مدت زمان طی شده بیشتر خواهد بود. دقیقاً معلوم نیست که‌ایا زنان سریعتر می‌دوند یا مردان، فقط میدانیم در ازای هر دهه عمرف زنان توانایی سرعت بخشی در دویدن به میزان 14 متر در دقیقه دارند. در حالیکه‌این رقم برای مردان 7 متر در دقیقه است البته با توجه به اختلافات فیزیکی به نظر نمی‌رسد که زنان توانایی غلبه بر مردان در مسافتهای کوتاه را داشته باشند. اما عکس این موضوع در دوهای در مسافتهای طولانی صدق می‌کند که به نظر میرسد به علت چربی بالاتر موجود در بدن زنان است که به عنوان منبع انرژی عمل میکند. به علاوه تعریق ران در دماهای بالاتر بدنی، سبب حفظ و نگهداری بیشتر آب بدن خواهد شد.

منابع : مطلب دکتر سعید بهارلو برگرفته از هم طناب